Hepatit B
Hepatit B
B hepatiti karaciğere etki eden B virüsünün (HBV) yaptığı akut bir karaciğer hastalığıdır. Virüs önce kana geçer; kan dolaşımı ile karaciğere gelir ve bu organı enfekte eder. Enfeksiyon karaciğerde ya geçici ya da sürekli kalan yapısal bozukluklara neden olur.
Hepatit B virüsü ve Önemi
Hepatit B’ye neden olan ve sadece insanlara etki eden bir DNA virüsüdür. Buna Dane Partikülü de denir. Virüs ilk bulunduğu zamanlar Avustralya Antijeni olarak adlandırılmıştı. Bulaşma alanı çok geniş olduğu için önemlidir. Sigaradan sonra en yaygın kanser etkenidir.
Hepatit B’nin görülme sıklığı
Toplumda yöresel olarak değişmek üzere % 8-10 virüs taşıma oranı vardır. Bu rakam doğu illerinde daha yüksektir. (Mardin de %20’nin üzerinde.) Tüm toplumun % 25-30’unu hepatit B geçirmiş olduğunu gösteren bulgular mevcuttur. Ülkemizde Altı milyondan fazla insanda B virüsü vardır. Ancak kişi çoğunlukla virüsü taşıdığını bilmemektedir.
Hepatit B’nin bulaşması
Bulaşma esas olarak Virüs taşıyan kişinin kan ya da vücut sıvısı ile hasta olmayan kişinin kan, zedelenmiş cilt ya da mukozasının temasıyla olur. Virüs en çok:
- Enfekte kanla (kan yoluyla bulaşma)
- Enfekte sperma ile (seksüel yolla bulaşma)
- Enfekte vaginal sıvı ile (seksüel yolla) bulaşır.
Ayrıca ter, gözyaşı gibi sıvılarla da geçebilir. Virüs kan ve akıntılı lezyonda en çok, vajinal sıvı ve spermde orta derecede, tükürükte az miktardadır. Enfekte olmuş kanın bir damlasından bile azının (zerresinin) bulaştırma için yeterli olduğu bilinmektedir.
Sık görülen bulaşma şekilleri
- B virüsü taşıyan kişi ile cinsel ilişkide bulunmak
- Uyuşturucu kullanma alışkanlığı olanların ortak enjektör kullanması
- Steril koşullara uyulmadan yapılan kulak delme işlemi
- Steril koşullara uyulmadan yapılan burun, göbek delme işlemi (piercing)
- Kan kardeşi olmak
- Steril olmayan ustura, jilet, makas ve törpü ile yapılan tıraş, manikür ve pedikür.
- Steril olmayan koşullarda yapılan sünnet işlemi.
- Deri üzerine yapılan dövmeler (tek kullanımlık iğne kullanımında bile boyadan geçebilir.)
- Çocuk emzirme
- Tahtakurusu, sivrisinek ısırmaları
- Hemodiyaliz makineleri
- Başkalarına ait diş fırçası, ruj kullanmak
- Ciltteki açık yaraların enfekte yüzey ile teması
Hastalık belirtileri
Klinik belirtileri diğer hepatitlerden ayırmak çok zordur. Belirtiler çocuklarda daha hafiftir ve çoğunlukla fark edilmez. Ancak bebeklikte geçirilen hastalık, immün yetersizlik nedeniyle, daha kalıcı etki yapar.
- Koyu çay renginde idrar
- 3-5 gün devam eden hafif ateş.
- İştahsızlık
- İshal veya kabızlık
- Karın bölgesinde ağrı ve huzursuzluk
- Karaciğer bölgesinde ağrı ve hassasiyet
- Eklem ağrıları
- Bulantı ve kusma
- Deride ve göz akında sarılık
- Eklem ağrısı, baş ağrısı, kaşıntıdan oluşan üçlü şikâyet. (Caroli üçlüsü)
Hepatitin belirtileri olduğunda Hasta çoğunlukla grip ya da soğuk algınlığı geçirmekte olduğunu düşünür. (Benzer belirtiler taşırlar.)
Laboratuvar bulguları
- Genel kan sayımı yapılır. Hastaların bir bölümünde hemoglobin ve lökosit azalır.
- Serolojik tetkikler yapılarak hepatitin cinsi belirlenir. (A, B, C, D, E, G)
- Kanda HBsAg, HBeAg antijenlerinin varlığı gösterilebilir.
- Karaciğer enzimlerinden SGOT (AST), SGPT (ALT) ve GGT tetkikleri yapılır. Normalde kanda az miktarda bulunan bu enzimler hepatitte defalarca yüksek çıkar.
- Serumda bilirubin seviyesi yükselebilir.
- Bazı ileri vakalarda protrombin zamanı uzar. (Kanama tehlikesi)
Laboratuvarda Hepatit Markerları (İşaretleyiciler)
Hastalığın tanısı ve izlenmesinde yardımcı olarak kullanılan Antijen-Antikor tetkikleridir. Bunlar HBsAg, HBeAg, AntiHBc, AntiHBc IgM, AntiHBc IgG, Anti HBe, AntiHBs dir.
Hepatit B Antijeni (HBsAg)
HbsAg (yüzey antijeni) bulaşmayı izleyen 15-180 gün sonra ( kuluçka dönemi) kanda tespit edilebilir. 2-6 ay süren akut hepatit döneminde kanda mevcuttur. Hastaların %90’ında bu süre sonunda kanda kaybolur. %10 kişide ise ömür boyu müspet kalır.
Hepatit B antikoru (Anti HBs)
AntiHBs, B virüsüne karşı kanda oluşan antikordur. B antikoru genelde biraz geç olarak hatta kandan HBsAg kaybolduktan sonra ortaya çıkar. Hastalığın iyileşmeye yakın bir döneminde bir süre (buna pencere dönemi denir) kanda ne HBsAg ne de Anti HBs görülür.
İlk kez yapıldığında müspet çıkan AntiHBs’nin başlıca üç anlamı vardır:
- Geçirilmiş B enfeksiyonunun işareti olabilir.
- Kişiye daha önce hepatit B aşısı yapılmıştır.
- Daha önce hepatit B hiperimmünglobulin uygulanmıştır.
AntiHBc
HBcAg (core antijeni) kanda gösterilmesi zor bir antijendir. Bu nedenle bu antijene karşı gelişmiş olan AntiHBc antikoruna bakılmaktadır. Bu antikor kanda yıllarca kalabilmesine rağmen bağışıklık sağlamaz. Ancak AntiHBc’nin AntiHBs ile birlikte bulunması enfeksiyonun kalmadığını gösterir. Bu kişiler artık doğal aşıya sahip olmuş olup aşılanmaları gerekmez.
AntiHBc IgM
Akut enfeksiyonun erken döneminde ortaya çıkan antikordur. Nadiren kronik devrede de görülebilir. Akut hepatit B yi kronik hepatitten ayırmada yardımcı olur.
HBeAg antijeni ve AntiHBe antikoru
HBeAg enfeksiyonun akut safhasında HBsAg ile birlikte görülür. Ancak HBsAg den önce kaybolur. Müspetliği 12 haftadan fazla sürerse kronik hepatite dönüşme sinyali verir. Varlığı enfeksiyonun göstergesidir. AntiHBe antikorunun oluşması ise tersine enfeksiyonun hafiflediği anlamına gelir. Bu durumda bulaştırıcılık azalmıştır.
HBV-DNA
Kanda B virüsünün varlığını gösterir. Virüsün çoğalmasının göstergesidir (viral replikasyon). Virüsün kandaki miktarının belirlenmesi, hastanın tedavisi yönünden faydası çok büyüktür. AntiHBs oluşumunda HBV-DNA genellikle negatife dönüşür. Ancak AntiHBs’nin oluştuğu bazı hastalarda HBV-DNA müspet olabilir. Bu nedenle HBV-DNA pozitifliği her zaman aktivite kanıtı olamaz.
Hepatitte idrar tetkiki
Hepatitin belli döneminde idrar koyu çay rengindedir. Normalde idrarda (bilirübin) mevcut olmadığı halde akut B hepatitinde fazla miktarda bulunur. İdrar tüpte sallanırsa sarı renkli köpük meydana gelir. Normal idrarda az miktarda bulunan Ürobilinojen’ in miktarı ise çoğalır. Koyu idrar iç çamaşırlarını sarıya boyar.
Hepatitte dışkı tetkiki
Dışkının normal rengini veren sterkobilinojen karaciğerdeki ödem nedeniyle bağırsağa yeterince dökülemez ve dışkı rengi gri-beje döner (camcı macunu). Bu durum hastalığın belli bir süresi içinde kendini gösterir. Kısa bir süre sonra dışkı (gaita) rengi tekrar koyulaşır.
Akut B hepatitinin kliniği
Başlıca beş şekilde görülür.
- Sarılık yapan şekil (ikterik)
- Sarılık yapmayan şekil (anikterik)
- Tıkanma sarılığı oluşturan şekil (kolestatik)
- Hızla kötüye giden şekil (fulminant)
- Tekrarlayıp siroza veya ölüme neden olan şekil (supfulminant)
Hepatit B’nin klinik seyri
B hepatiti A hepatitinden ağır seyreder. B virüsü taşıyanlara delta virüsü eklenirse durum daha da ciddileşir. Çoğu hepatit B 4-6 ayda geriler.%10 hastada ise kronik şekle dönüşür. (Bir kısmı persistans, bir kısmı da aktif) Kronikleşen hastalarda siroz ve karaciğer riski büyüktür.
Pratikte 100 bin B hepatitli hastadan 10 bini kronikleşir, 3 bin siroz, 300 karaciğer kanseri gelişir.
Hepatit B de sarılık görülmesi
Akut B tipi hepatitte hastaların %40 ında sarılık görülür. (ikterik şekil) % 60 kişide Sarılık görülmez (anikterik). Bunlar klinik olarak belirti vermeyen hastalardır. Bu hastaların %10 kadarı kronikleşir. Genellikle eklem ağrıları nedeni ile doktora başvurulur.
Post Hepatitik komplikasyonları
Tamamen iyileşme olduğu halde belirli aralıklarla halsizlik, yorgunluk, hazımsızlık, bulantı gibi şikayetlerin olmasıdır. B u durum 1-2 yıl kadar sürebilir. Testler normaldir. (sadece bilirubin hafif yükselebilir.) Tedavi gerekmeyen bir durumdur.
Hepatit B taşıyıcılığı
%7-8 oranında görülür. Erkeklerde üç misli fazladır. HBsAg nin kanda altı aydan fazla pozitif olarak kalması ve diğer testlerin normal olması taşıyıcılığı gösterir. Kişilerde hiçbir belirti kalmamıştır. Ancak taşıyıcıların sürekli takibi gerekir. Zira B virüsü karaciğer kanseri için en büyük etkendir. Tüm taşıyıcıların kansere dönüşmesi söz konusu değildir. Taşıyıcıların yılda en az bir kez karaciğer tetkikleri (SGOT, SGPT, GGT, Alkalen Fosfataz ve AFP) ve ultrasonografi tetkiklerinin yapılması gerekir.
Hepatit B Tedavisi
Akut Hepatit B’nin kesin ve özgül tedavisi yoktur. %40-50 oranında etkin olan ilaçlar ancak kronik durumlarda kullanılır(interferon, epivir gibi). Akut Hepatit B’de tedavi semptomatiktir. Hastanın şikâyetlerine göre tedavi yapılır. Yalnızca vitaminler verilir. Kusma bulantı yoksa sulu ve az yağlı yemekler tercih edilir. Serum tedavisi gereksizdir. Yemekler hastanın istediği şekilde hazırlanır. İstemediklerinde ısrar edilmemelidir. Hiç gıda almayanlar için serum uygulaması yapılır. Özellikle hasta sahiplerinin ne yedirecekleri konusundaki paniği gereksizdir. Mide şikâyetleri kusma yoksa diyet kısıtlanmasına gerek yoktur. Protein kısıtlaması yapılmaz; karbonhidratlı yiyecekler rahatlıkla verilebilir.
Akut hepatit B hastalarının kullanmayacağı ilaçlar
Tüberküloz ilaçları (İNH, Rifampisin), doğum kontrol hapları, epilepsi ilaçları, diyabet ilaçları ve bazı antibiyotikler en az altı ay kullanılmaz.
Akut hepatit B de dinlenmenin yararı
Yatarak dinlenme sırasında karaciğer kan akımı en yüksek düzeydedir. Yani karaciğere kan fazla gelip karaciğer hücresinin yenilenme hızı artar. İlk günlerde 15-30 gün dinlenme yeterlidir. (SGOT, SGPT diğerlerine göre) Ancak bu dinlenme sırtüstü yatmak anlamına gelmez. Daha fazla uyumak ve mümkün olduğu kadar uzanmak şeklindedir. Evin içindeki günlük aktiviteler (masada yemek, ayakta tıraş olmak, koltukta oturmak, yazı yazmak vs…) aynen devam edebilir. Ayakta olunduğu zaman karaciğerdeki kan akımı yaklaşık %35-40 azalır. Kültürfizik yapıldığı zaman bu oran %75 e çıkar.
Hepatit B virüsünden korunma
B virüsü taşıyan hastaların vücudundan salgılanan tüm salgılarda ve kanda HBsAg mevcut olduğu için özellikle hekim, hastane, laboratuar personelinin dikkat etmesi ve yayılma konusunda bilinçlendirilmesi gerekir. Hepatit B li hastaların bulunduğu ya da kan ve diğer tetkik maddelerinin geldiği tüm sağlık kuruluşlarında bulaşma riski (özellikle çalışanlara)fazladır. Hemen tüm işlemlerde eldiven kullanılması tercih edilir.Özellikle laboratuarlarda yemek yemek, çay ve kahve içmek kesinlikle yasaklanmalıdır.
Hepatit B taşıyan kişinin ailesindeki diğer bireylerin nasıl davranması gerektiği konusunda bilgilendirilmesi gerekir. Aile bireylerinin kendilerine ve başkalarına bulaştırılmaları önlenmelidir.
Hepatit B virüsü için dezenfeksiyon
Hepatit B virüsü oda sıcaklığında 6 ay, -200 derecede 15 yıl canlı kalır.600 derecede 10 saatte yok olmaz. Ancak sıvı ortamda kaynatma ile 10 dakikada inaktive olur. Seyreltik çamaşır suyu (hypo) ile (%1 yoğunlukta ya da 1/10 sulandırılınca )30 dakikada inaktive olur.
- Kuru sıcaklıkta 160 derecede 2 saatte
- %1 lik çamaşır suyunda 30 dakikada
- Sulu formalinde (%40) 12 saatte
- Su ile kaynatmada 10 dakikada etkisiz hale gelir.
Korunmada aşılanma
Koruma amacıyla aşılama yapılır. Aşı olarak eskiden ölü virüs içeren aşılar kullanılırdı. Bugün kullanılan aşılar hemen tamamen gen teknolojisi ile oluşturulmuş 2. Kuşak aşılardır. (Virüs değil antijen içerir). Kullanılan aşıya göre bir aşı takvimi uygulanır.
Hepatit B aşısı yaptırmadan önce yapılacak testler
En doğru uygulama HBsAg, AntiHBs, Total AntiHBC nin birlikte yapılmasıdır. Ancak ucuz olması için HBsAg ile AntiHBs’ nin kontrol edilmesi yeterlidir. Hiç test yapılmadan da aşı yapılabilir.
Aşının koruyuculuğu
Aşının koruyuculuğu, Antikor (Anti HBs) seviyesi 10 Ü’yi aştıktan sonra tama yakındır. Antikor oluşmayan bazı durumlarda aşı programı yenilenir. Yeni eğilimlere göre, aşı programı tam olarak uygulanıp antikor seviyesi 10 Ü’yi aşınca pekiştirme aşısı (rapel) gerekmez. Ömür boyu koruyuculuk sağlanmış olur.
HEPATİT B İÇİN SIK SORULAR
Hepatit B nedir?
B hepatiti B virüsünün (HBV) yaptığı akut bir karaciğer hastalığıdır. Virüs önce kana geçer; kan dolaşımı ile karaciğere gelir ve bu organı enfekte eder.
Hepatit B virüsünün kuluçka süresi ne kadardır?
Virüs vücuda girdikten 15-180 gün sonra kişide HBsAg müspetleşir.
Akut Hepatit ile Kronik hepatitin farkı nedir?
Kuluçka dönemi sonrasında HBsAg’nin müspetliğinin 2-6 ay sürmesi doğal olup sonunda AntiHBs’nin oluşması beklenir. AntiHBs kanda ömür boyu müspet kalır. %10 hastada ise kronik şekle dönüşür (bir kısmı persistans, bir kısmı da aktif). Bunlarda HBsAg müspetliği devam eder.
Sarılıksız Hepatit B geçirilir mi?
A,B,C hepatitleri birbirlerine çok benzer. Akut B tipi hepatitte hastaların %40 ında sarılık görülür. (ikterik şekil) % 60 kişide Sarılık görülmez (anikterik). Bunlar klinik olarak belirti vermeyen hastalardır. Bu hastaların %10 kadarı kronikleşir. Genellikle eklem ağrıları nedeni ile doktora başvurulur.
Hepatit B’nin Laboratuvar tanısı nasıl konur?
Karaciğer enzimlerinden SGOT (AST), SGPT (ALT) laboratuvar tetkiklerinin başında gelir. Normalde kanda az miktarda bulunan bu enzimler hepatitte defalarca yüksek çıkar. Serumda bilirubin seviyesi yükselebilir. Kesin teşhis A, B, C virüslerinin serolojik incelenmesiyle konur.
Anti HBs müsbetliği ne anlama gelir?
HBsAg ye karşı oluşan antikorların başlıca üç anlamı vardır:
- Geçirilmiş B enfeksiyonunun işareti olabilir.
- Kişiye daha önce hepatit B aşısı yapılmıştır.
- Daha önce hepatit B hiperimmünglobulin uygulanmıştır.
AntiHBc IgG/Total müspetliği ne demektir?
AntiHBc nin AntiHBs ile birlikte müspetliği kişinin artık doğal olarak bağışıklık kazandığını gösterir. Bu bağışıklık ömür boyu sürer. Bu kişilerin aşılanması gereksizdir. (Aşı yapılırsa zararı yoktur)
HBV-DNA nedir?
HBsAg’si müspet olan kişilerde kanda B virüsünün varlığını gösterir. Virüsün çoğalmasının göstergesidir (viral replikasyon). Virüsün kandaki miktarının belirlenmesi, hastanın tedavisi yönünden faydası çok büyüktür.
Hepatit B virüsü alındıktan sonra ne olur?
- Şahıs enfekte olmayabilir
- Şahıs enfekte olur ama hasta olmayabilir.
- Hem enfekte olur hem hastalanabilir.
Hepatit B taşıyıcıları izlenmeli mi?
Evet. Çünkü bunların siroz ve karaciğer kanseri olma riski büyüktür. Pratikte 100 bin B hepatitli hastadan 10 bini kronikleşir, 3 bin siroz, 300 karaciğer kanseri gelişir. B virüsü taşıyan kişilerin 6-12 ayda bir Karaciğer testleri ve ultrasonografisi yapılmalıdır.
Hepatit B’nin Tedavisi var mı?
Akut hepatit B’nin kesin ve özgül bir tedavisi yoktur. Hastanın şikâyetlerine göre tedavi yapılır. Bilinenin aksine diyet kısıtlaması yoktur. Serum tedavisi gereksizdir Dinlenme en iyi tedavidir(15 gün yeter). %40-50 oranında etkin olan ilaçlar ancak kronik durumlarda kullanılır(interferon, epivir gibi).
B hepatiti geçiren bir kimse tekrar hepatit B olur mu?
Hepatit B geçiren kimsede antikor (AntiHBs) oluşmuşsa bu kişi hastalığı tekrar geçirmez. Ancak bu antikor kişiyi sadece B hepatitine karşı korur. Diğer hepatitlere (A, C, D, E, G) karşı bulaşma olasılığını ortadan kaldırmaz.
Kimler B hepatitine yakalanır?
Her yaşta tüm bireyler yaşamlarının herhangi bir dönemde Hepatit B ye yakalanabilir. Yaşamımızda karşılaşabileceğimiz pek çok durumda (sünnet, ameliyatlar, doğum, sezaryen, , kulak deldirme, dövme yaptırma, manikür, cinsel ilişki vs.) kolayca B virüsü alınabilir.
B virüsüne yakalanma riski en fazla olan kimseler:
- Hekim, diş hekimi, diş teknisyeni, hemşire, laborantlar, kan bankası çalışanları,
- Sık sık kan alan hemofili, talasemi hastaları,
- Hemodiyaliz hastaları
- B virüsü taşıyan kişi ile aynı evde oturanlar
- B virüsü taşıyan biri ile evli olanlar (seks arkadaşlığı yapanlar)
- B virüsü taşıyan anneden doğan çocuklar
- Riskli seks yaşantısı olanlar.(seks partnerini çok sık değiştirenler, homoseksüel erkekler, grup seks yapanlar, genelev kadınları)
- Damar yolu ile uyuşturucu kullananlar
- Uzun süre hapishanede kalanlar.
Enfekte şahıs ne kadar süre ile virüsü yayar?
Enfekte olmuş bir kimse, kanında B virüsü bulunduğu sürece bu virüsü devamlı yayabilir. Enfeksiyonu alan yetişkinlerin çoğu bu virüsten ilk 4-6 ay içinde arınırlarsa da, her 10 kişiden 1 kişi hayat boyu taşıyıcı (carrier) olarak kalır ve muhtemelen hayat boyu atamazlar. Yeni doğan bebekler ise doğuştan B virüsü taşıyorlarsa, 10 enfekte bebekten 9’u ömür boyu bu virüsü taşır.
Toplumda Bulaşmada etkili risk faktörleri
- Heteroseksüel (karşı cinsle) ilişki ile %33
- Damar yolu enjeksiyonu ile %17
- Homoseksüel ilişki ile %16
- Aynı evde yaşamakla %3
- Sağlık çalışanı olma ile %1
- Diğerleri %4
Anneden bebeğe geçiş
B virüsü taşıyan anneden virüs plasenta yoluyla bebeğe geçebilir. Anne gebeliğin ilk altı ayında hepatit B ye yakalanmışsa enfeksiyonun geçme olasılığı azdır. Ancak son üç ayda hastalanmışsa bebek büyük olasılıkla enfekte olur. Anne HBs Ag den başka HBe Ag taşıyorsa bulaşma daha kolaydır.
Seksüel yolla bulaşma nasıl olur?
Hepatit B bulaşmalarının büyük bölümü cinsel yolla olur. Bulaşma heteroseksüel ve homoseksüel ilişki için geçerlidir. Enfekte kan, sperma, vaginal sıvı ile temas enfeksiyon nedenidir.
- Enfekte biri ile kondomsuz seksüel ilişki.
- Enfekte biri ile kanamaya neden olan yollarla ilişki
- Ağızda yara ve kanama varken oral seks ile ilişki.
Hangi tür Cinsel ilişki güvenlidir?
Her türlü ilişkide (Vajinal, anal, oral) risk mevcuttur. Ağızda diş eti kanaması veya yaralar varsa ıslak öpüşme bile sakıncalıdır. Virüs taşıma olasılığı bulunan biri ile seks amacı ile karşı karşıya gelen kişinin birbirlerine nasıl davranacaklarını, karşılıklı nelere müsaade edebileceklerini önceden konuşmaları, her iki tarafın sağlığı için önemlidir. En güvenilir seks ilişkisi tek eşli olmaktır.
Hepatit B öpüşme ile geçer mi?
Sosyal öpüşme (yanak yanağa) zararlı olmayabilir. Ancak ıslak öpücük ve dudak dudağa öpüşme kesinlikle sakıncalıdır. Özellikle fırçalama sırasında oluşan diş üzerindeki kanamadan ağız tükürük salgısına karışmış bir zerre kan bile bulaşma nedenidir.
Hepatit B den korunmak için neye dikkat edilir?
- Enjektörleri, dövme, akupunktur vb. iğneleri ortak kullanılmamalı.
- Bilinen ya da bilinmeyen insan kanıyla temas edilmemeli.
- Kondomsuz seks yapılmamalı.
Manikür yaptırmakla Hepatit B virüsü geçer mi?
Enfekte kanın damlasının binde bir bile (yani zerresi) dahi bulaşma için yeterlidir. Dolayısı ile
- Kirli enjektörün kazara batması
- Steril şartlarda yapılmayan, manikür, pedikür, piercing, kulak delme, sünnet işlemleri
- Kan kardeşi olmak
- Kullanılmış jilet, ustura kullanmak
Hepatit B yi bulaştırmak için yeterlidir.
B hepatitli hastayı ziyaret etmek mümkün müdür?
Bu hastaları ziyarette sakınca yoktur. Çünkü virüs havadan geçmez. El sıkışmak, sarılmak hatta yanak yanağa dokunmakla hastalık bulaşmaz. (ıslak dudakla öpmek risklidir.)
Hepatitli hasta yemek hazırlayabilir mi?
Hepatit B, C, D li hastanın elinde yara ve kanama yoksa yemek hazırlamasında sakınca yoktur. (Hepatit A ve E li hastalar başkası için yemek hazırlayamaz.)
Aile içinde hepatit B virüsü bulaşma oranı nedir?
B virüsü yeni doğan bebeğe plasenta yoluyla ya da doğumdan sonra yakın ilişki nedeni ile geçer. B virüsü pozitifliği:
- Eşler arasında %5
- Çocuklarda %18 (erkeklerde daha fazla
- Kronik hepatitli yakınlarında %19 dur.
B hepatitini önleyici aşı var mıdır?
Evet vardır. Yeni doğan tüm bebeklere, yüksek risk taşıyan kişilere, nikahtan önce tüm anne ve baba adaylarına mutlaka aşı yapılmalıdır.20 yaşına kadar aşı olmakta yarar vardır.
Yurdumuzda hangi aşılar kullanılmaktadır?
Yurdumuzda Engerix B (Smith Kline Beecham) ve Pasteur Gen Hevac aşıları kullanılmaktadır
Uygulama: Omuzda üst kol dış yüzü, deltoid kas içine yapılır. B pozitif anneden doğan çocuğa ise uyluğun ön yan (antero-lateral bölgesi kası içine) yapılır.
Aşılama Takvimi: Her yaş grubuna 3 doz uygulanır. (0-1-6 aylarda) Ya da 0-1-2-12 aylarda olmak üzere 4 doz yapılabilir.
Antikor titresinin 10 IU/ml olması koruma için yeterlidir.
Hepatit B aşısı yaptırmadan önce hangi testler yapılmalı?
En doğru uygulama HBsAg, AntiHBs, Total AntiHBC nin birlikte yapılmasıdır. Ancak ucuz olması için HBsAg ile AntiHBs nin kontrol edilmesi yeterlidir. Hiç test yapılmadan aşı yapılırsa da zararı olmaz
Aşının koruyuculuğu ne kadardır?
İkinci kuşak (rekombinand) aşılarda güvenirlilik tama yakındır. Bazen 3 doz aşıdan sonra koruyucu antikor gelişmeyebilir. Bu takdirde yeniden 3 doz aşı yaptırma gereği vardır. Aşı bitiminden 6 hafta sonra antikor (AntiHBs) aranır. Anti HBs bir kez oluştuktan sonra aşı tekrarı gerekmez.
Hepatit B li biri olarak nelere dikkat etmek gerekir?
- Fırsat buldukça dinleniniz.
- Alkollü içkilerden uzak durun
- Doktor tavsiyesi dışında ilaç almayın.
- Doğum kontrol hapı kullanmayın
- Hamile iseniz virüs taşıdığınızı doktora mutlaka bildirin. Hepatit ölü veya sakat doğum oranını arttırmaz. Ancak düşük riski mümkündür.
- Doğumda bebeğinizi aşılatınız.
- Uyuşturucu madde kullanmayınız.
- Hafif kültürfizik yapabilirsiniz.
- Hatta yorulmamak şartı ile tenis bile oynayabilirsiniz.
- Kan kontrolünü ne sıklıkta yaptıracağınızı doktorunuza sorunuz.
- Ağır yağlı ve çok acılı gıdalardan kaçınınız. Sağlıklı beslenmeye dikkat ediniz.
B virüsü taşıyan bir kişi olarak başkasını korumak için neler yapmalısınız?
- Vücudunuzdaki en küçük bir yarayı bile sarın, kapalı tutun.
- Yaranızdan sızan kana ve sıvıya dokunmayın. Elleriniz bu sıvıya değmişse mutlaka sıcak su ile sabunlayın.
- Kanınızın bulaştığı yara bantları, adet petleri v.b şeyleri plastik torbalara koyup sıkıca bağladıktan sonra çöpe atın.
- Yere damlamış kan lekelerini önce kağıt havlu ile silin sonra sulandırılmış çamaşır suyu ile temizleyin.
- Seks yaptığınız kişiye durumunuzu anlatın mutlaka aşılanmasını söyleyin. Aşıdan sonra antikor oluşup oluşmadığını öğrenin antikor oluşuncaya kadar kondom kullanın/kullandırın.
- Hiç kimsenin sizin kanınıza veya vücut sıvınıza dokunmasına izin vermeyin.
- Hiç kimseye çiğnediğiniz cikleti çıkarıp vermeyin.
- Hiç kimseye diş fırçanızı , jiletinizi, tırnak makası, törpünüzü, rujunuzu v.b şeylerinizi vermeyin ve ortak kullanmayın.
- Yiyecek ve içecekleri beraber yudumlamayın.
- Ağzınızdan çıkan bir şeyi çocuğunuza vermeyin.
- İçtiğiniz sigarayı yanınızdakilerle paylaşmayın.
- Kan ve organ bağışında bulunmayın.
- Bebeğinizi emzirmeyin.
- Tüp bebek için sperminizi vermeyin.
Hepatit B’li kişi ne yapamaz?
- Kan bağışı yapamaz
- Organ bağışı yamamaz
- Bebek emziremez
Hepatit B virüsü ile enfekte iğnenin ele batmasında ya da virüs taşıyan kişi ile şüpheli cinsel temasta bulunulduğunda ne yapılmalı?
İlk 24 saat içinde, hekim önerisi ile, HBIG iğnesi yapılır. (yüksek titrasyonda AntiHBs içeren hepatit B immünglobulin) Hemen ardından hepatit B aşısı yapılır.
Pasif aşılama ile birlikte aşılama kimlere yapılır?
B virüsü bulaşmadan önce hem pasif hem de aynı anda aktif aşılama yapılır. Yani yüksek titrasyonda AntiHBs içeren hiperimmünglobulin (HBIG) ile aşı birlikte uygulanır. En çok:
Virüs Bulaşmadan önce
- Böbrek diyaliz hastalarına
- Bakım evlerinde yaşayan çocuklara (özellikle zihin özürlü kişiler)
Virüs bulaştıktan sonra:
- Hepatit B geçiren kişi ile cinsel ilişkiden sonra
- Laboratuarda pipetle ağza kan çekilmesi ile
- Bulaşık iğnenin ele batmasından sonra
- Enfekte anneden doğan çocuğa uygulama yapılır.
- Aşıya rağmen annenin emzirmemesi istenir.
Kaynaklar
- Muzaffer Gürakar, A’dan Z’ye Hepatit
- Düzce Üniversitesi, Hepatitler
- Alper Hatipoğlu, Viral hepatit
- Sağlık Bakanlığı, Hepatit B hakkında
- N.Tülek, Hepatit B enfeksiyonları
- İbrahim Baydar, Hepatitte aşılanma